- Skr?tka (ang. twisted-pair cable) – rodzaj kabla sygna?owego s?u??cego do przesy?ania informacji, który zbudowany jest z jednej lub wi?cej par skr?conych ze sob? ?y? w celu eliminacji wp?ywu zak?óce? elektromagnetycznych oraz zak?óce? wzajemnych, zwanych przes?uchami. Skr?cenie ?y? powoduje równocze?nie zaw??enie pasma transmisyjnego. Wynalazc? tego rozwi?zania jest Alexander Graham Bell.
Skr?tki maj? zastosowanie w ??czach telekomunikacyjnych oraz sieciach komputerowych, obecnie najcz??ciej wykorzystywana jest w telefonii analogowej oraz w sieciach Ethernet. Skr?tka ma zastosowanie przy przesy?aniu danych w postaci analogowej jak i cyfrowej.
Rodzaje skr?tki
Wyró?nia si? skr?tk? nieekranowan? (U/UTP), ekranowan? foli? (posiadaj?c? dodatkowe p?aszcze z folii - oznaczana jako: F/UTP i U/FTP) oraz ekranowan? metalow? siatk? (SF/UTP, S/FTP i SF/FTP).
Norma ISO/IEC 11801:2002 opisuje sposób oznaczania kabli. Norma mówi, ?e kable powinny posiada? opis w sk?adni xx/yyTP, gdzie yy-opisuje pojedyncz? par? kabla (np. UTP – para nieekranowana), a oznaczenie xx odnosi si? do ca?o?ci kabla.
Przyjmowane przez xx i yy oznaczenia to:
- U – nieekranowane (ang. unshielded)
- F – ekranowane foli? (ang. foiled)
- S – ekranowane siatk? (ang. shielded)
- SF – ekranowane foli? i siatk?
Spotykane konstrukcje kabli:
- U/UTP (dawniej UTP) – skr?tka nieekranowana
- F/UTP (dawniej FTP) – skr?tka foliowana
- U/FTP – skr?tka z ka?d? par? w osobnym ekranie z folii.
- F/FTP – skr?tka z ka?d? par? w osobnym ekranie z folii dodatkowo w ekranie z folii
- SF/UTP (dawniej STP) – skr?tka ekranowana foli? i siatk?
- S/FTP (dawniej SFTP) – skr?tka z ka?d? par? foliowan? dodatkowo w ekranie z siatki
- SF/FTP (dawniej S-STP) – skr?tka z ka?d? par? foliowan? dodatkowo w ekranie z folii i siatki
Elektryczne parametry skr?tki
- Impedancja falowa
- T?umienie — stosunek napi?cia wyj?ciowego do napi?cia wej?ciowego sygna?u transmitowanego w przewodzie, wyra?ane w decybelach na jednostk? d?ugo?ci;
- Propagacja sygna?u — (ang. NVP (Nominal Velocity of Propagation)) pr?dko?? propagacji impulsu elektrycznego podawana jako u?amek dziesi?tny lub warto?? procentowa, pozwala na okre?lenie pr?dko?ci impulsu w stosunku do pr?dko?ci ?wiat?a (c = 300 000 km/s). Na przyk?ad NVP = 74% oznacza, ?e pr?dko?? impulsu w kablu Vf wynosi 0,74c (Vf = 222 000 km/s). W tym przypadku impuls elektryczny b?dzie potrzebowa? oko?o 4,5 ns na przebycie 1 m;
- Rezystancja sta?opr?dowa;
Kategorie skr?tki wg europejskiej normy EN 50173:
- klasa A – realizacja us?ug telefonicznych z pasmem cz?stotliwo?ci do 100 kHz;
- klasa B – okablowanie dla aplikacji g?osowych i us?ug terminalowych z pasmem cz?stotliwo?ci do 4 MHz;
- klasa C (kategoria 3) – obejmuje typowe techniki sieci LAN wykorzystuj?ce pasmo cz?stotliwo?ci do 16 MHz
- klasa D (kategoria 5) – dla szybkich sieci lokalnych, obejmuje aplikacje wykorzystuj?ce pasmo cz?stotliwo?ci do 100 MHz;
- klasa E (kategoria 6) – rozszerzenie ISO/IEC 11801/TlA wprowadzone w 1999, obejmuje okablowanie, którego wymagania pasma s? do cz?stotliwo?ci 250 MHz (przepustowo?? rz?du 200 Mb/s). Przewiduje ono implementacj? Gigabit Ethernetu (4x 250 MHz = 1 GHz) i transmisji ATM 622 Mb/s;
- klasa EA (kategoria 6A) – wprowadzona wraz z klas? FA przez ISO/IEC 11801 2002:2 Poprawka 1. Obejmuje pasmo do cz?stotliwo?ci 500 MHz;
- klasa F (kategoria 7) – opisana w ISO/IEC 11801 2002:2. Mo?liwa jest realizacja aplikacji wykorzystuj?cych pasmo do 600 MHz. Ró?ni si? ona od poprzednich klas stosowaniem kabli typu S/FTP (ka?da para w ekranie plus ekran obejmuj?cy cztery pary) ??czonych ekranowanymi z??czami. Dla tej klasy okablowania jest mo?liwa realizacja systemów transmisji danych z pr?dko?ciami przekraczaj?cymi 1 Gb/s;
- klasa FA (kategoria 7A) – wprowadzona przez ISO/IEC 11801 2002:2 Poprawka 1. Obejmuje pasmo do cz?stotliwo?ci 1000 MHz;
- Wtyki
- RJ-45 – typ z??cza stosowany do pod??czania modemów. Wtyczka jest podobna do 8P8C, ale jest wyposa?ona w dodatkow? wypustk?, uniemo?liwiaj?c? w?o?enie jej do zwyk?ego gniazda. Wykorzystywane s? piny 4. i 5. – pod??czenie linii oraz 7. i 8. – rezystor umieszczony w gnie?dzie, steruj?cy moc? modemu. Wyst?puje w dwóch wersjach RJ 45S – pojedyncze gniazdo i RJ45M – do o?miu gniazd. Unormowane w Title 47 CFR 68 subpart F, jednak w 2001 odpowiedzialno?? za ten fragment zosta?a przeniesiona na organizacj? Administrative Council for Terminal Attachments (ACTA) i ca?a cz??? F zosta?a z CFR wykre?lona.
- 8P8C (ang. 8 Position 8 Contact; bardzo popularnie ale b??dnie nazywane RJ-45) – rodzaj o?miostykowego z??cza (gniazdo i wtyk) u?ywanego najcz??ciej do zako?czenia przewodów elektrycznych. Wykorzystywane w ró?nego rodzaju sprz?cie telekomunikacyjnym i komputerowym. Najbardziej rozpowszechnione jako podstawowe z??cze do budowy przewodowych sieci komputerowych w standardzie Ethernet. 8P8C oznacza z??cze o o?miu miejscach na styki i o?miu stykach.
- Kable
Z??cza mog? by? ??czone z kablami wed?ug ró?nych sekwencji, w zale?no?ci od zastosowania.
Przewód u?ywaj?cy z??czy 8P8C spotyka si? cz?sto przy budowie sieci Ethernet w trzech wersjach – normalnej (ang. straight-through), skrosowanej (crossover) oraz odwróconej (rollover). Wersja standardowa s?u?y do ??czenia urz?dzenia ko?cowego (np. komputera, drukarki, itp.) z koncentratorem b?d? prze??cznikiem. Wersja skrosowana s?u?y do ??czenia komputerów bez po?rednictwa koncentratora, b?d? do ??czenia koncentratorów. Wersja odwrócona s?u?y mi?dzy innymi do pod??czania urz?dze? sieciowych jak prze??czniki, routery niektórych producentów, np. firmy Cisco, do komputera przez ??cze konsolowe – ??czy wówczas interfejsy szeregowe i s?u?y do konfiguracji urz?dze?.
Istnieje te? wersja wtyku podwójnie skrosowana wyst?puj?ca przyk?adowo w gotowym kablu o oznaczeniu YFC UTP CAT.5E PATCH IS0/IEC 11801 & EN 50288 $ TIA /EIA 568B.2 3P VERIFIED FOR GIGABIT ETHERNET 24AWGx4P TYPE CM (UL) C(UL) CMH E164469-F3. W tym wtyku równie? pary przewodów 1 i 4 s? skrosowane. Drugi wtyk w tym kablu jest standardowy. W linku zewn?trznym nr 1 s? podane specyfikacje kabli podwójnie skrosowanych TIA/EIA 568A Crossed Wiring i TIA/EIA 568B Crossed Wiring.
W wersji normalnej ko?cówki musz? by? wykonane symetrycznie – tzn. te same kolory przewodów na pinach o tych samych numerach. W skrosowanej wersji kabla jedna ko?cówka powinna by? wykonana normalnie, a druga z zamienionymi niektórymi sygna?ami (wed?ug schematu "skrosowany").
Do wykonania przewodu stosuje si? urz?dzenia mechaniczne nazywane popularnie zaciskark?.
- Normy opisuj?ce okablowanie
TIA/EIA-568-A (przedawniona norma) (TIA/EIA Commercial Building Wiring Standard) - norma dla okablowania strukturalnego, wydana w styczniu 1995, która powsta?a na bazie normy EIA/TIA 568 (z??cza i kable do 16 MHz) po uwzgl?dnieniu biuletynów TSB 36 (kable do 100 MHz), TSB 40 (z??cza do 100 MHz), TSB 40A (z??cza i kable krosowe do 100 MHz) oraz projektu SP-2840 (z??cza i kable do 100 MHz). Zast?piona zestawem norm TIA/EIA-568-B.
Z czasem powsta?o szereg norm towarzysz?cych, z których najwa?niejsze to:
- EIA/TIA 485A Electrical Characteristics of Generators and Receivers for Use in Balanced Digital Multipoint Systems (ang. charakterystyki elektryczne generatorów i odbiorników do u?ycia w cyfrowych systemach wielopunktowych)
- EIA/TIA 569 Commercial Building Telecommunications for Pathways and Spaces (ang. kana?y telekomunikacyjne w biurowcach)
- EIA/TIA 570 Residential Telecommunications Cabling Standard (ang. kana?y telekomunikacyjne w mieszkaniach)
- EIA/TIA 606 The Administration Standard for the Telecommunications Infrastructure of Commercial Building (ang. administracja infrastruktury telekomunikacyjnej w biurowcach)
- EIA/TIA 607 Commercial Building Grounding and Bonding Requirements for Telecommunications (ang. uziemienia w budynkach biurowych)
- TSB 67 Transmission Performance Specification for Field Testing of Unshielded Twisted-Pair Cabling Systems (ang. pomiary systemów okablowania strukturalnego)
- TSB 72 Centralized Optical Fiber Cabling Guidelines (ang. scentralizowane okablowanie ?wiat?owodowe)
- TSB 75 Nowe rozwi?zania okablowania poziomego dla biur o zmiennej aran?acji wn?trz
- TSB 95 Additional Transmission Performance Guidelines for 4-Pair 100 W Category 5 Cabling
|